Związek Polskich Autorów Warszawa, 19 sierpnia 2025 roku
i Kompozytorów ZAKR
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
ul. Krakowskie Przedmieście 15
00-071 Warszawa
Stanowisko Związku Polskich Autorów i Kompozytorów ZAKR ws. projektu rozporządzenia MKiDN w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów
Szanowni Państwo!
Związek Polskich Autorów i Kompozytorów ZAKR z wielką radością przyjął informację o pracach nad projektem rozporządzenia, na które nasze środowisko czeka od kilkunastu lat.
Natomiast odnosząc się do założeń projektu przedstawiamy następujące uwagi i sugestie:
1. Proponujemy w celu rozwiania wątpliwości w tytule rozporządzenia dodać „i zwielokrotniania”, co docelowo brzmiałoby:
„Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia kategorii i urządzeń służących do utrwalania i zwielokrotniania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów”.
Uzasadnienie – „utrwalanie” obejmuje szeroki katalog czynności, natomiast „zwielokrotnianie” (kopiowanie) jest utrwalaniem już istniejącego utworu.
2. Zamknięcie w projekcie rozporządzenia listy urządzeń i nośników uniemożliwia sprawną aktualizację listy w trakcie szybko następujących zmian na rynku technologicznym. Z sytuacją „zamkniętej listy” mamy niestety do czynienia przez ostatnie 14 lat.
3. W załączniku do listy urządzeń objętych opłatą dołączono w końcu dawno oczekiwany smartfon i tablet, natomiast nadal nie występuje tam smartwatch i konsola do gier nowej generacji, które to urządzenia umożliwiają pobieranie i zapisywanie materiałów muzycznych, video itd. Nie ma również chmury (obliczeniowej), za pomocą której następuje także zwielokrotnianie w ramach dozwolonego użytku prywatnego. Ponadto w projekcie nie uwzględniono urządzeń zakupionych i zwróconych z różnych powodów do producenta, który następnie odnawia je fabrycznie i sprzedaje.
4. Symboliczna wysokość proponowanych opłat powoduje, że polski twórca i artysta jest traktowany gorzej niż jego zagraniczny odpowiednik. Uważamy, że opłaty powinny być ukształtowane na poziomie 1,5 %.
5. Zarówno z międzynarodowej praktyki rynkowej jak i z polskich badań wynika, że udział muzyki w procesie kopiowania jest największy. Proponujemy więc dostosowanie podziałów polskiego rozporządzenia do praktyki zagranicznej. Z naszych informacji wynika bowiem, że np. w Niemczech stosuje się następujące podziały – smartfony: audio ok 70%, wideo 9%, reprografia (w tym utwory wizualne) ok 22%; tablety – ponad 52% audio, niecałe 19% wideo i prawie 30% sfera reprograficzna. Wobec powyższych danych podział zaproponowany w projekcie rozporządzenia nosi znamiona podziału uznaniowego.
6. Projekt rozporządzenia zawiera zapis mówiący o tym, że za pobieranie opłat, ich podział i wypłatę dla autorów utworów słownych (w tym literackich), ale również fotograficznych i plastycznych zawartych w utworach wydawanych drukiem, ma być odpowiedzialne Copyright Polska, która wg naszej wiedzy, do tej pory zarządzała zbiorowo jedynie prawami wydawców książek. Wg ZAKR-u ten zapis powoduje konflikt interesów, ponieważ stwierdza, że podziałem pobranych pieniędzy i zasadą ich podziału między autorów i wydawców będzie się zajmować organizacja reprezentująca przez wiele lat wyłącznie wydawców. Ponieważ do tej pory podział opłat od czystych nośników był dokonywany odrębnie dla autorów (przez posiadający stosowne uprawnienia ZAiKS), więc takie rozwiązanie naszym zdaniem powinno zostać zastosowane również w omawianym projekcie rozporządzenia.
7. Uważamy, że system poboru opłat powinien być maksymalnie uproszczony. Dlatego kolejny raz postulujemy stworzenie „jednego punktu poboru opłat”, czyli instytucji „jednego inkasenta”. Ponieważ Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, (które reprezentuje nasze prawa autorskie), oprócz uprawnień OZZ i stosownych zezwoleń MKiDN, ma wypracowane mechanizmy ułatwiające inkaso i podział opłat, oraz powołało wspólnie ze ZPAV i SAWP „Biuro Czystych Nośników”, więc logicznym wydaje się powierzenie tej organizacji stworzenia funkcji „jednego okienka”. Taka regulacja od wielu lat jest pożądana zarówno przez nasze środowisko, jak i przez użytkowników naszych praw.
Związek Polskich Autorów i Kompozytorów ZAKR deklaruje chęć współpracy i pomoc podczas kolejnych etapów prac nad Rozporządzeniem. Uważamy, że należy wprowadzić je jak najszybciej w życie, aby utrwalanie i zwielokrotnianie chronionych utworów w zakresie dozwolonego użytku osobistego po wielu latach naszych oczekiwań połączone zostało w końcu z instrumentem „godziwej rekompensaty” dla podmiotów uprawnionych, tak jak ma to od lat miejsce w innych państwach UE.
Prezes ZAKR
Piotr Bakal
